Przeziębienie: Leczenie objawów

Leczenie przeziębień

U większości ludzi objawy przeziębienia stopniowo ustępują samoistnie bez interwencji. Choroba przebiega zazwyczaj bez powikłań; jednak czasami mogą się one rozwinąć i obejmują np. zapalenie zatok, zajęcie dolnych dróg oddechowych, zaostrzenie astmy i ostre zapalenie ucha środkowego.

Postępowanie w przypadku przeziębienia zależy od nasilenia objawów:

Łagodne objawy:

Większość pacjentów z łagodnymi objawami nie wymaga żadnego leczenia objawowego. Takim pacjentom należy zalecić, aby wrócili na kontrolę, jeśli ich stan pogorszy się lub zostanie przekroczony przewidywany czas powrotu do zdrowia.^1,2

Objawy o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim

Podstawą postępowania u pacjentów z przeziębieniem jest leczenie objawów. Pacjenci z umiarkowanymi lub ciężkimi objawami mogą stosować różne terapie w celu złagodzenia objawów, takich jak katar, gorączka, dolegliwości bólowe i kaszel.³

Objawowe leczenie przeziębienia

Objawy ze strony nosa

Istnieje wiele różnych preparatów zawierających leki obkurczające naczynia krwionośne i/lub przeciwhistaminowe, które są dostępne bez recepty do leczenia objawów ze strony nosa (np. wycieku z nosa, niedrożności nosa i kichania). Obejmuje to preparaty jednoskładnikowe i złożone.

U dorosłych leki obkurczające naczynia krwionośne i/lub przeciwhistaminowe okazały się najlepszą opcją dla pacjentów z uciążliwymi objawami ze strony nosa.³

Leki obkurczające naczynia krwionośne w monoterapii:

Leki obkurczające naczynia krwionośne o działaniu sympatykomimetycznym są dostępne w postaci doustnej (np. pseudoefedryna) lub donosowej (np. oksymetazolina).³ Gdy są stosowane samodzielnie, mogą łagodnie zmniejszać zatkanie nosa w przebiegu przeziębienia.^4,5

Wykazano, że ksylometazolina i oksymetazolina w aerozolu do nosa powodują zmniejszenie oporu w drogach oddechowych. Ksylometazolinę można stosować przez maksymalnie 7 – 10 kolejnych dni (w zależności od mocy preparatu/postaci), natomiast oksymetazolinę – przez maksymalnie 10 kolejnych dni, ze względu na ryzyko przewlekłego obrzęku błony śluzowej nosa w wyniku efektu „z odbicia” (polekowego nieżytu nosa).^6,7

Leki przeciwhistaminowe w monoterapii:

W przeglądzie systematycznym bazy Cochrane wykazano, że leki przeciwhistaminowe pierwszej generacji łagodzą kichanie i nieżyt nosa, ale nie zmniejszają obrzęku błony śluzowej nosa. U pacjentów może też występować efekt sedacji jako częste działanie niepożądane.⁸

Skojarzenia leków przeciwhistaminowych i obkurczających naczynia krwionośne:

Leki przeciwhistaminowe i obkurczające naczynia krwionośne są często łączone, z dodatkiem środka przeciwbólowego lub bez. Połączenie leków przeciwhistaminowych i obkurczających naczynia może być bardziej korzystne niż stosowanie każdego z tych składników osobno. Wykazano, że łagodzi wyciek z nosa, zatkanie nosa i kichanie.⁴

Bromek ipratropium w postaci donosowej:

Dowiedziono, że ipratropium, lek przeciwmuskarynowy, jest skuteczny w leczeniu takich objawów ze strony nosa, jak wyciek z nosa i kichanie. W przeglądzie systematycznym znaleziono dane naukowe o niskiej jakości sugerujące, że ipratropium w aerozolu do nosa wykazuje skuteczność w leczeniu wycieku z nosa w porównaniu z placebo, jednak nie powoduje zmniejszenia niedrożności nosa.⁹

Gorączka i dolegliwości bólowe

W leczeniu gorączki i/lub objawów bólowych zaleca się paracetamol. Istnieją dane sugerujące, że może również pomagać w przypadku niedrożności nosa i wycieku z nosa, ale nie łagodzi bólu gardła, złego samopoczucia, kichania czy kaszlu.¹⁰

Paracetamol to jeden z najpowszechniej stosowanych środków przeciwbólowych/przeciwgorączkowych i stanowi lek pierwszego wyboru dla wielu klinicystów w leczeniu bólu i gorączki zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.¹¹

W pracy przeglądowej oceniającej niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) wykazano, że zmniejszają dyskomfort, ale nie przynoszą żadnych korzyści w postaci poprawy objawów ze strony układu oddechowego.¹²

Leki przeciwbólowe są dostępne w postaci leków jednoskładnikowych lub skojarzonych (z lekami obkurczającymi naczynia i/lub lekami przeciwhistaminowymi).

Kaszel

Istnieje wiele dostępnych leków przeciwkaszlowych lub wykrztuśnych, w tym preparaty jednoskładnikowe i złożone (w których często występują w połączeniu z lekami obkurczającymi naczynia krwionośne i/lub przeciwhistaminowymi).

Nie ma dowodów potwierdzających lub obalających tezę o przydatności kupowanych bez recepty leków przeciwkaszlowych, wykrztuśnych lub mukolitycznych w zmniejszaniu częstości kaszlu u dorosłych lub dzieci, zwłaszcza małych dzieci.^13,14 Jednakże American College of Chest Physicians odradza stosowanie dostępnych bez recepty leków na kaszel i przeziębienie w leczeniu kaszlu.¹⁵

Leków na kaszel i przeziębienie, które zawierają opioidy, np. kodeinę lub hydrokodon, nie należy stosować u dzieci i młodzieży w wieku 18 lat lub młodszych, ponieważ ryzyko (spowolnienia oddychania lub wystąpienia trudności z oddychaniem, niewłaściwego stosowania, nadużywania, uzależnienia, przedawkowania i zgonu) przewyższa korzyści w przypadku ich stosowania w leczeniu kaszlu u tych pacjentów.¹⁶

Wykazano, że miód zapewnia większą ulgę w objawach kaszlu w porównaniu z brakiem leczenia, placebo i difenhydraminą u dzieci w wieku od 1 do 18 lat, ale nie jest lepszy niż dekstrometorfan.^15,17

W przeglądzie wziewnych kortykosteroidów stosowanych w ostrym i podostrym kaszlu nie znaleziono wystarczających dowodów, aby zalecić ich rutynowe stosowanie w ostrych infekcjach dróg oddechowych u dorosłych.¹⁸

Zalety stosowania miejscowych środków obkurczającegych naczynia krwionośne w porównaniu z doustnymi^19-26

Zastosowanie aerozolu do nosa może przynieść szybką i skuteczną ulgę,¹⁹ ale 52% chorych na przeziębienie nie wybiera tej opcji leczenia miejscowego:²⁷

Środki przeciw przeziębieniu działające wieloobjawowo mogą zawierać zbędne składniki (np. leki hamujące kaszel, leki przeciwhistaminowe)^28,29 i niepotrzebnie narażać użytkowników na substancje lecznicze, które nie pomogą im w leczeniu kataru

Jest mało prawdopodobne, aby doustne leki obkurczające naczynia krwionośne zaczęły działać tak szybko, jak miejscowe leki obkurczające naczynia krwionośne, ponieważ muszą najpierw zostać wchłonięte do organizmu w jelicie cienkim, aby mogły zadziałać na naczynia krwionośne nosa.²⁹

DOUSTNE LEKI OBKURCZAJĄCE NACZYNIA	A	MIEJSCOWY AEROZOL DO NOSA
Działanie ogólnoustrojowe – rozpuszczają się w żołądku, przenikają do krwi i wywierają działanie w całym organizmie	SPOSÓB DZIAŁANIA	Działanie miejscowe – działa na błonę śluzową nosa, bezpośrednio u źródła objawów przeziębienia
Może nastąpić dopiero po 30 minutach¹⁹	POCZĄTEK DZIAŁANIA NA OBJAWY	Natychmiastowy (zaczyna działać w ciągu 2 – 5 minut)¹⁹
Od 3 do 6 godzin^20-24	CZAS TRWANIA DZIAŁANIA	Od 10 do 12 godzin¹⁹
Rzadziej niż leki miejscowe powodują polekowy nieżyt nosa (obrzęk błony śluzowej z odbicia) podczas długotrwałego stosowania	ZALETY	W przeciwieństwie do doustnych leków obkurczających naczynia krwionośne Miejscowe aerozole do nosa są wchłaniają się w jedynie minimalnym stopniu, dlatego ich ogólnoustrojowe działania niepożądane są łagodniejsze i występują rzadziej²⁵ Mniejsze ryzyko zaburzeń snu²⁶
Wolniejszy początek działania Ryzyko zdarzeń niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego i ośrodkowego układu nerwowego	WADY	Nadmierne lub długotrwałe stosowanie może spowodować polekowy nieżyt nosa (obrzęk błony śluzowej z odbicia)

Leczenie objawów przeziębienia u niemowląt³⁰

Jak leczyć objawy przeziębienia u niemowląt³⁰
Metody leczenia kataru u niemowląt

Istnieje wiele sposobów leczenia kataru u niemowląt, w zależności od zwyczajów obowiązujących w danym kraju, wieku dziecka oraz nasilenia i przyczyny jego objawów, w tym:³⁰

Aerozole lub krople niezawierające substancji leczniczych (sól fizjologiczna, roztwory soli)

Mleko kobiece

Ręczne gruszki do nosa (typu „Chicco”)

Aspiratory do nosa z pompką wkładaną do ust (typu „Otrivin Baby”)

Woda

Kremy/wcierki obkurczające naczynia krwionośne

Inhalacje

Waciki

Chusteczki higieniczne

W niektórych przypadkach ciężkiego kataru może być konieczne zastosowanie leczniczych aerozoli do nosa

Powszechną praktyką jest leczenie dzieci naturalnymi produktami (postrzeganymi jako łagodne i niezawierające chemikaliów, niepowodującymi działań niepożądanych).³¹

Pożądanymi właściwościami takich produktów są:³⁰

Szybkie działanie

Łatwość zakupu/szeroka dostępność

Dołączenie do opakowania jasnych instrukcji dawkowania/stosowania

Skuteczność zapewniająca dobry sen w nocy

Niepowodowanie zabrudzeń

Niewywoływanie niepokoju u dziecka

Zaufana marka/pochodzenie z zaufanego źródła

Dostosowanie do specyficznych objawów u dziecka

Niewysuszanie przewodów nosowych

Niepowodowanie podrażnień i zaczerwienienia nosa

Niepowodowanie alergii

Zestaw do pielęgnacji nosa Otrivin Baby stanowi połączenie roztworu soli fizjologicznej (do upłynnienia śluzu) z aspiratorem do nosa (do usuwania wydzieliny z nosa).³⁰

Porada, jak unikać przeziębień^32,33

Zarażanie innych osób przeziębieniem można ograniczyć za pomocą środków fizycznych, które obejmują:

Mycie rąk
Zakrywanie ust i nosa podczas kichania lub kaszlu
Prawidłowe wyrzucanie chusteczek zanieczyszczonych wydzieliną z nosa
Niechodzenie do pracy lub szkoły

Otrivin – Produkty o zróżnicowanym składzie, aby zaspokoić różne potrzeby konsumentów, obejmujące zarówno leki, jak i środki naturalne, przeznaczone dla niemowląt, dzieci i dorosłych¹⁹

Przeziębienia

Dowiedz się więcej o przeziębieniach.

Dowiedz się więcej

Przyczyny i mechanizmy

Dowiedz się więcej o przyczynach i mechanizmach rozwoju przeziębień.

Dowiedz się więcej

Objawy

Zapoznaj się z omówieniem objawów przeziębień.

Dowiedz się więcej

Materiały dla pacjentów

Pobierz materiały dla swoich pacjentów.

Dowiedz się więcej

Linia produktów Otrivin

Dowiedz się, jak linia produktów Otrivin może pomóc pacjentom.

Dowiedz się więcej

Laboratorium szkoleniowe

Dowiedz się więcej w laboratorium szkoleniowym.

Dowiedz się więcej

Referencje

Tan T et al. BMJ 2008; 337:a437.
National Institute for Health and Care Excellence. Respiratory tract infections (self-limiting): prescribing antibiotics. July 2008. Available at: https://www.nice.org.uk/guidance/cg69 (Accessed January 2020).
van Driel ML et al. BMJ 2018; 363:k3786.
De Sutter AI et al. Cochrane Database Syst Rev 2012; 2:CD004976.
Taverner D et al. Cochrane Database Syst Rev 2007; 1:CD001953.
Eccles R et al. Curr Med Res Opin 2010; 26:889-899.
Allan GM et al. CMAJ 2014; 186:190-199.
De Sutter A et al. Cochrane Database Syst Rev 2015; 11:CD009345.
AlBalawi ZH et al. Cochrane Database Syst Rev 2013; 6:CD008231.
Li S et al. Cochrane Database Syst Rev 2013; 7:CD008800.
Eccles R. J Clin Pharm Ther 2006; 31:309-319.
Kim SY et al. Cochrane Database Syst Rev 2015; 9:CD006362.
Isbister GK et al. J Paediatr Child Health 2012; 48:91-98.
Smith SM et al. Cochrane Database Syst Rev 2014; 11:CD001831.
Malesker MA et al. Chest 2017; 152:1021-1037.
Food and Drug Administration. FDA drug safety communication: FDA requires labeling changes for prescription opioid cough and cold medicines to limit their use to adults 18 years and older. 2018. (Accessed January 2020).
Oduwole O et al. Cochrane Database Syst Rev 2018; 4:CD007094.
El-Gohary M et al. Fam Pract 2013; 30:492-500.
Eccles R et al. Am J Rhinol 2008; 22:491–496.
Latte J et al. Clin Exp Pharmacol Physiol 2004; 31:429–432.
Roth RP et al. Ann Otol Rhinol Laryngol 1977; 86:235–242.
Kollar C et al. Clin Ther 2007; 29:1057–1070.
Hatton RC et al. Ann Pharmacother 2007; 41:381–390.
Kanfer I et al. Pharmacotherapy 1993; 13:116S–128S.
McMahon WA et al. US Pharmacist 2009; 34:33–36.
Connell JT et al. Am J Rhinol 1987; 1:87–94.
Ipsos market research, 2017.
Graf P et al. Expert Opin Pharmacother 2009; 10:889–908.
Eccles R. In: Eccles R, Weber O (eds). 2009. Common cold. Birkhäuser advances in infectious diseases. Basel: Birkhäuser, pp. 249−273.
The Otrivin Baby Launch Toolkit, Consumer Health OTC 2007; pages 10 & 12.
Chirico G et al. Minerva Pediatr 2014; 66:549–557.
Jefferson T et al. Cochrane Database Syst Rev 2011; 7:CD006207.
Hübner NO et al. BMC Infect Dis 2010; 10:250.

Niniejsza strona przeznaczona jest wyłącznie dla lekarzy i pracowników służby zdrowia w Polsce.

© 2025 Haleon lub jej licencjodawcy. Wszelkie prawa zastrzeżone. Znaki towarowe są własnością grupy Haleon lub są przez nią licencjonowane. Ta witryna jest obsługiwana przez Haleon Poland Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie ul. Rzymowskiego 53, 02 – 697 Warszawa, wpisaną do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy Poznań - Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, VIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS 0000009135, NIP: 118-00-12-820, o kapitale zakładowym w wysokości 682 298 000, 00 zł, nr rejestrowy, o którym mowa w art. 63 ustawy o odpadach: 000039080.

PM-PL-OTRI-25-00045

Przeziębienie: Leczenie objawów

Leczenie przeziębień

Objawowe leczenie przeziębienia

Objawy ze strony nosa

Gorączka i dolegliwości bólowe

Kaszel

Leczenie objawów przeziębienia u niemowląt30

Metody leczenia kataru u niemowląt

Porada, jak unikać przeziębień32,33

Otrivin – Produkty o zróżnicowanym składzie, aby zaspokoić różne potrzeby konsumentów, obejmujące zarówno leki, jak i środki naturalne, przeznaczone dla niemowląt, dzieci i dorosłych19

Przeziębienia

Przyczyny i mechanizmy

Objawy

Materiały dla pacjentów

Linia produktów Otrivin

Laboratorium szkoleniowe

Referencje

Leczenie objawów przeziębienia u niemowląt³⁰

Porada, jak unikać przeziębień^32,33

Otrivin – Produkty o zróżnicowanym składzie, aby zaspokoić różne potrzeby konsumentów, obejmujące zarówno leki, jak i środki naturalne, przeznaczone dla niemowląt, dzieci i dorosłych¹⁹